Jeszcze w tym roku mogą wejść w życie istotne modyfikacje systemu Pracowniczych Planach Kapitałowych.

Jak podają twórcy projektu nowelizacji, mają one na celu zwiększenie uczestnictwa, wzmocnienie roli programu jako mechanizmu oszczędnościowego oraz wzrost jego efektywności.

Szykowane zmiany w PPK mogą przyczynić się do długofalowego rozwoju rynku kapitałowego w Polsce i zapewnienia większego bezpieczeństwa finansowego uczestnikom na emeryturze.

Czy jednak pracownicy mają powód do świętowania? Zobaczmy czy prace nad projektem rzeczywiście mają szanse zmienić sytuację materialną osób zatrudnionych na etacie.

Pracownicze Plany Kapitałowe (prawie) dla wszystkich

Pracownicze Plany Kapitałowe są z nami już kilka lat, zdążyły się zadomowić i nie stanowią większej tajemnicy.

Jak widać jednak w dalszym ciągu są elementy, które należy zmienić lub dodać, aby system stał się optymalny.

Dla przypomnienia, Pracownicze Plany Kapitałowe to system służący oszczędzaniu na emeryturę przez osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy, realizowany przy współpracy z pracodawcami.

Jest to niejako nowy III filar, pozwalający pracownikom budować dodatkowy kapitał dzięki wspólnym wpłatom pracodawców i państwa.

PPK weszły w życie w 2019 roku, a wraz z początkiem stycznia 2021 roku objęły niemal wszystkie rodzaje przedsiębiorców.

Są jednak podmioty, które nie muszą przystępować do systemu:

• mikroprzedsiębiorstwa (< 10 pracowników oraz roczny obrót netto < 2 mlm euro), w których wszyscy pracownicy złożyli deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK;
• przedsiębiorcy prowadzący Pracownicze Programy Emerytalne, do których przystąpiło co najmniej 25% pracowników, o ile odprowadzają oni składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia.

Konieczne zmiany w PPK

PPK od początku nie były idealne, o czym rządzący byli wielokrotnie informowani. Aktualna nowelizacja ma zatem dostosować program do oczekiwań jego uczestników oraz instytucji nadzorujących PPK.

Proponowane zmiany mają na celu umocnienie pozycji Pracowniczych Planów Kapitałowych jako stabilnej i efektywnej formy długoterminowego oszczędzania emerytalnego.

System został wprowadzony w życie za czasów poprzedniej władzy. Istniało zatem ryzyko jego „wycofania”.

Na szczęście nie szykuje się kolejna rewolucja emerytalna, a jedynie dostosowanie przepisów do zmieniających się realiów.

Dotychczasowe doświadczenia pokazały, że konieczne są usprawnienia zwiększające atrakcyjność programu oraz jego dostępność, zwłaszcza wśród osób, które do tej pory nie zdecydowały się na udział w PPK.

Zwiększenie częstotliwości autozapisu

Pierwszą istotną zmianą jest zwiększenie częstotliwości tzw. autozapisu do PPK. Aktualnie odbywa się to co 4 lata.

Planowane jest skrócenie tego okresu do lat 3. Ma to za zadanie zwiększyć liczbę uczestników programu i przyspieszyć napływ kapitału do systemu.

Dlaczego to takie ważne? Statystyki pokazują, że duża część zatrudnionych rezygnuje z uczestnictwa w PPK zaraz po pierwszym autozapisie.

Częstsze „przypomnienie” o programie zwiększa szansę, że osoby niezdecydowane ostatecznie pozostaną w systemie, co będzie z korzyścią dla wszystkich korzystających.

Według szacunków PFR, dzięki zmianie partycypacja w PPK może wzrosnąć z 52% nawet do 60–65%.

Objęcie autozapisem pracowników po 55. roku życia

Obecnie zasada jest taka, że autozapis obowiązuje wyłącznie pracowników przed 55. rokiem życia. Osoby starsze mogą przystępować do programu jedynie na własny wniosek.

Zmiany w PPK zakładają objęcie ich autozapisem, co ma ułatwić im dostęp i zwiększyć udział tej grupy w programie. Pracownicy 55+ będą oczywiście mogli złożyć rezygnację, ale będzie to już wymagało ich dodatkowych starań.

Zmiany w PPK poprzez poszerzenie katalogu inwestycji funduszy

W planach jest rozszerzenie możliwości inwestycyjnych funduszy PPK o aktywa alternatywne, takie jak inwestycje w spółki nienotowane na giełdzie, fundusze infrastrukturalne czy inwestycje w nieruchomości dochodowe (REIT-y).

Celem tych zmian w PPK jest zwiększenie potencjalnych zysków dla uczestników oraz wzmocnienie rynku kapitałowego.

Rozszerzenie wariantów inwestycyjnych ma dać możliwość uzyskania wyższych stóp zwrotu oraz pozwolić na dywersyfikacje portfela i zwiększyć elastyczność zarządzania.

Limit wynagrodzenia uprawniający do obniżenia wpłaty podstawowej

Ta zmiana nie wynika bezpośrednio z projektu, a aktualnie panujących zasad.

Zgodnie z obecnymi przepisami uczestnik PPK może obniżyć swoją wpłatę podstawową z 2% do 0,5%, jeśli jego dochody nie przekraczają 120% minimalnego wynagrodzenia.

Zatem od 2026 roku osobom zarabiającym powyżej 5887,20 zł (4806 zł x 1,2) brutto nie będzie przysługiwała możliwość obniżenia wpłaty podstawowej PPK.

Czy planowane jest ograniczenie wypłat ?

Istniały głosy, że niezbędna jest ochrona długoterminowego charakteru programu.

W przestrzeni publicznej ujawniają się obawy, że część uczestników wykorzystuje PPK jak krótkoterminowy instrument oszczędnościowy.

Wobec tego pojawiły się spekulacje, że zmiany mają wprowadzić ograniczenia, jak np. zakaz zbyt częstych wypłat środków z programu lub nakładanie sankcji za nadmiernie przedwczesne wypłaty.

Ministerstwo Finansów odniosło się do tego w specjalnym komunikacie. Resort zapewnił, że nie planuje ograniczeń w zakresie wypłat zgromadzonych środków.

W oświadczeniu czytamy: „Środki gromadzone w PPK są prywatną własnością oszczędzającego, a tym samym dopuszczalne jest skorzystanie z nich w każdej chwili”.

Ministerstwo przy tym zaznaczyło, że wycofanie środków nie oznacza konieczności rezygnacji z dalszego udziału w programie.

Co dla pracowników będą oznaczały planowane zmiany?

Każde zmiany w przepisach niosą za sobą określone skutki. Niektóre mniejsze, inne większe. Ważne jednak, aby zawszy wpływały one korzystnie na sytuacje osób zainteresowanych.

Czy tak jest w tym przypadku?

Częstsze autozapisy i objęcie nimi pracowników powyżej 55. roku życia może przełożyć się na większą liczbę uczestników i wyższy poziom zgromadzonych oszczędności. PFR prognozuje, że aktywa programu do 2026 roku mogą przekroczyć 40 mld zł.

To chyba dużo, a na pewno więcej niż PPK posiada aktualnie. Oznacza to większą stabilność systemu i gwarancję wypłaty środków.

Dodatkowo rozszerzenie klas aktywów inwestycyjnych ma pozwolić na znaczną poprawę efektywności inwestycyjnej funduszy PPK.

Jednakże w tym aspekcie zwraca się uwagę na ryzyko – alternatywne aktywa mogą być bardziej zmienne, co jest niepożądane w kontekście zabezpieczenia emerytalnego.

Jednakże to, co dla pracowników wydaje się korzystną zmianą, może nie być już tak opłacalne dla pracodawców.

W ich wypadku częstsze procesy autozapisu będą wymagały lepszej organizacji terminów oraz procedur wewnętrznych w firmie.

Konieczne stanie się bardziej skrupulatne monitorowanie harmonogramu – co 3 lata, zamiast dotychczasowych 4 lat oraz przygotowywanie stosownej dokumentacji, takiej jak listy pracowników czy oświadczenia o rezygnacji.

W dłuższym czasie jednak te niedogodności najpewniej znikną, bowiem aktualizacja i dostosowanie narzędzi informatycznych wspierających obsługę kadr i płac powinna znacząco ograniczyć obciążenia administracyjne związane z tym procesem.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego