Każdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą ma obowiązek odprowadzania składek ZUS. Jeśli zalega z płatnościami wobec ZUS mogą spotkać go poważne konsekwencje.

Odsetki to tylko jedne z grożących mu reperkusji. Sprawdź, jakie są pozostałe konsekwencje zaległości ZUS.

Jak zadłużenie w ZUS wpływa na przedsiębiorcę

Jeśli przedsiębiorca ma nieopłacone składki ZUS, to nie tylko negatywnie wpływa to na jego wizerunek. Ma to o wiele dalej idące skutki niż odsetki czy opłaty egzekucyjne.

Zaległości wobec ZUS sprawiają, że przedsiębiorca nie może liczyć na wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek ZUS. Taki dokument jest potrzebny między innymi w przetargach. Wymagają go też banki przed podpisaniem umowy kredytowej. Podobnie jest w przypadku leasingu. Bez takiego zaświadczenia nie ma nawet co marzyć o leasingu czy najmie długoterminowym.

O takie zaświadczenie mogą prosić też kontrahenci przed podpisaniem jakiejś większej umowy. Zaświadczenie o niezaleganiu ZUS potwierdza, że kontrahent jest wiarygodny i nie ma problemów finansowych.

Zresztą nie ma się co dziwić, że różne instytucje czy firmy chcą wiedzieć czy dana firma nie ma zaległości w ZUS. Jest tak dlatego, że organy publiczne mają pierwszeństwo w egzekucji.

Jeśli przedsiębiorca stanie się niewypłacalny, to jego wierzyciele muszą poczekać, aż zostaną uregulowane należności publicznoprawne. Obejmują one m.in. podatki i składki ZUS.

Nieopłacenie składek ZUS a prawo do zwolnienia lekarskiego

Od 2022 roku nieopłacenie składek ZUS w terminie nie powoduje utraty prawa do zwolnienia lekarskiego. Jednak są tu pewne ograniczenia. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych określa limit zadłużenia, po przekroczeniu którego zostaje zawieszone prawo do wypłaty zasiłku chorobowego na rzecz przedsiębiorcy.

Limit ten wynosi 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od lipca 2024 wysokość limitu to zaledwie 43 zł. Prawo to zostało wprowadzone głównie z myślą o drobnych niedopłatach, które według wcześniej obowiązujących przepisów powodowały utratę prawa do płatnego zwolnienia lekarskiego dla przedsiębiorcy.

W sytuacji, w której zadłużenie przedsiębiorcy wobec ZUS przekroczy wspomniany wcześniej limit, wypłata świadczenia chorobowego zostanie zawieszona.

Jeśli taka osoba spłaci zadłużenie, to świadczenie zostanie jej automatycznie przywrócone i wypłacone. Jednak ma na to tylko określoną ilość czasu.

Jeśli dłużnik spłaci zaległość wobec ZUS w ciągu 6 miesięcy od daty powstania prawa do świadczenia chorobowego, to ZUS wypłaci mu całe świadczenie. Natomiast jeśli nie ureguluje należności wobec ZUS w ciągu 6 miesięcy, to prawo do takiego świadczenia ulegnie przedawnieniu.

W tym przypadku znaczenie ma data spłaty całości zadłużenia. Jeśli taki dłużnik nadal przebywa na zwolnieniu lekarskim, a od początku jego choroby minęło więcej niż 6 miesięcy, to ZUS wypłaci mu zasiłek chorobowy dopiero od daty spłaty całego zadłużenia.

Co zrobić jeśli przegapisz termin płatności składek ZUS

Termin na zapłatę składek ZUS jest ustalony w przepisach. Do 15. dnia miesiąca składki ZUS płacą podmioty posiadającą osobowość prawną. Dotyczy to m.in. spółek z o.o., spółek akcyjnych, stowarzyszeń oraz fundacji.

Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą powinny opłacać składki ZUS w terminie do 20. dnia miesiąca.

Warto pamiętać, że jeśli termin na zapłatę składek ZUS przypada w sobotę, niedzielę lub święto, to zgodnie z przepisami jest on automatycznie przesuwany na najbliższy dzień roboczy.

Przy niewielkim spóźnieniu, zwłaszcza jeśli sprawa nie dotyczy dużej kwoty, można liczyć na to, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie naliczy odsetek za zwłokę.

Taki tryb postępowania wynika z art. 23 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z tym przepisem, co do zasady, nie nalicza się odsetek za zwłokę jeśli ich wysokość nie przekroczyła 1% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Wysokość odsetek jest ustalana zgodnie z przepisami zawartymi w Ordynacji podatkowej. Podstawowa stawka odsetek jest zależna od wysokości stóp procentowych ogłaszanych przez NBP. Do jej obliczenia trzeba znać obowiązującą stopę oprocentowania kredytu lombardowego.

Stawka odsetek od zaległości ZUS jest równa sumie dwukrotności oprocentowania podstawowej stopy kredytu lombardowego i 2%.

Jednak w przepisach występuje zastrzeżenie, że nawet w przypadku gdy stopy procentowe będą wyjątkowo niskie, to pomimo tego stawka odsetek ZUS nie może być niższa niż 8%.

Ponieważ od końca 2023 roku Rada Polityki Pieniężnej nie zmieniała wysokości stóp procentowych, to od 5 października 2023 roku stawka odsetek od zaległości ZUS wynosi 14,5%. Jednak wraz z kolejną obniżką lub podwyżką stóp zmieni się też stawka odsetek od zaległości w składach na ubezpieczenie społeczne.

W przypadku spóźnienia w opłacie składek ZUS warto sprawdzić czy kwota potencjalnych odsetek mieści się w limicie określonym w ustawie.

Można to zrobić w kalkulatorze dostępnym na stronie ZUS. Jeśli tak, to wystarczy wpłacić tylko kwotę zaległości. Natomiast jeśli nie, to wraz z wpłatą zaległości trzeba będzie też wpłacić odsetki.

Czy odsetki to jedyne konsekwencje niepłacenia składek ZUS w terminie

Odsetki to tylko jedna z możliwych konsekwencji braku wpłaty należnych składek do ZUS.

Do następstw związanych z brakiem wpłaty składek ZUS zaliczają się:

• odsetki,
• kara grzywny,
• opłata dodatkowa,
• wszczęcie postępowania egzekucyjnego,
• zabezpieczenie na majątku dłużnika ZUS.

Art. 98 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że ten kto nie opłacił w terminie składek na ubezpieczenie społeczne może zostać ukarany karą grzywny wynoszącą do 5.000 zł. Taką karę na wniosek ZUS może nałożyć sąd grodzki.

Opłata dodatkowa to kolejne narzędzie, które ZUS może stosować do dyscyplinowania dłużników uporczywie uchylających się od płacenia składek społecznych. Takie uprawnienie wynika z art. 24 ustawy o sus. Wysokość takiej opłaty to 100% nieopłaconych składek ZUS.

Ponieważ opłata dodatkowa jest nakładana w trybie decyzji administracyjnej, to dłużnik ma prawo odwołać się do sądu. Tryb odwoławczy reguluje art. 83 ustawy o sus.

W przypadku, gdy dojdzie do wszczęcia postępowania egzekucyjnego może tym zajmować się dyrektor oddziału ZUS, komornik sądowy lub Naczelnik Urzędu Skarbowego.

Warto pamiętać, że osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą odpowiada za długi wobec ZUS całym swoim majątkiem.

Jedną z konsekwencji długu wobec ZUS może być też zabezpieczenie na majątku dłużnika.

W tym celu ZUS ma prawo wystąpić do sądu rejonowego z wnioskiem o wpis do hipoteki na nieruchomości należącej do dłużnika. Może też wystąpić do Urzędu Skarbowego o ustanowienie zastawu skarbowego na rzeczach ruchomych lub zbywalnych prawach majątkowych stanowiących majątek firmy zalegającej z płatnościami wobec ZUS.

Czy zadłużenie w ZUS można rozłożyć na raty

Przedsiębiorca może złożyć jeden z trzech wniosków, które pomogą mu uporać się z zaległościami z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne wobec ZUS:

• wniosek o odroczenie terminu płatności składek,
• wniosek o rozłożenie na raty zaległości składkowych,
• wniosek o umorzenie zaległych składek ubezpieczeniowych.

ZUS może pozytywnie rozpatrzyć wniosek o odroczenie terminu płatności tylko wtedy, gdy płatnik nie ma zaległości względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jest to zatem narzędzie, z którego można skorzystać w sytuacji, gdy zaległości jeszcze nie wystąpiły, ale przedsiębiorca wie, że wkrótce może mieć kłopoty z terminową zapłatą składek ZUS.

Drugą z możliwości jest wniosek o rozłożenie zaległości wobec ZUS na raty. Można go złożyć elektronicznie przez platformę e-ZUS.

W tym celu należy wypełnić formularz RSR. Płatnik składek powinien taki wniosek uzasadnić.

ZUS ma 2 miesiące na jego rozpatrzenie. W przypadku pozytywnej decyzji korzyścią dla przedsiębiorcy jest to, że nie będą naliczane odsetki od zaległości względem ZUS.

Ostatnią z opcji jest wniosek o umorzenie długu wobec ZUS.

Wymaga to odpowiedniego uzasadnienia i wskazania okoliczności. które przemawiają na korzyść przedsiębiorcy. Warto wspomnieć, że ZUS raczej dość niechętnie przychyla się do takich wniosków.

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistę Jakuba Chmieleckiego